Studiewijzer ARBO

Inleiding

Het woord Arbo is een afkorting van het woord arbeidsomstandigheden. Dat zijn de omstandigheden waaronder medewerkers hun werk verrichten: werken zij veilig, gezond, en houdt het bedrijf en alle medewerkers voldoende rekening met het welzijn op het werk. Dit alles om (tijdelijke/langdurige) uitval te voorkomen.

Waar de arbeidsomstandigheden aan moet voldoen is vastgelegd in een wet: ARBO-wet. Elke medewerker en werkgever moeten op de hoogte zijn van deze wet en voldoen aan de gestelde eisen. De ARBO-wet geldt ook op school voor studneten, docenten en alle andere medewerkers..

Doel van deze training

Na het doorwerken van deze training weet je wat de ARBO-wet is en kun je beoordelen of je eigen werkomstandigheden aan de wet voldoet.

Hoe is de training opgebouwd?

De training bestaat uit drie hoofdstukken. Lees deze lessen goed door. Op het laatste tabblad vind je dde opdrachten.

Hoe lang ben je er mee bezig?

Voor deze training staat 9 uur, inclusief huiswerk.

Wat moet je kunnen/ kennen/ bewijzen aan het eind van deze training?

Aan het eind van de training moet je alle opdrachten inleveren.

Waar kun je nog meer informatie vinden over het onderwerp van deze training?

Links naar websites, enz.

I

Inleiding ARBO

inleiding
soorten evaluaties
project evaluatie
assessements

Inleiding

Arbeidsomstandigheden zijn de omstandigheden waaronder werknemers en studenten werken in termen van veiligheid, gezondheid en welzijn. Meestal wordt de korte term "arbo" gebruikt. De werkgever en de werknemer zijn in deze gezamenlijk verplicht zich in te zetten voor een veilig en gezond werkklimaat waarbij tevens aandacht is voor het welzijn. Studenten zijn gelijk aan medewerkers voor de Arbowet.

Arbeidsomstandigheden is de verzamelnaam voor veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk, in de wandeling ook wel 'VGW' genoemd. De toevoeging 'M' die nogal eens gebruikt wordt staat voor 'Milieu'.

Veiligheid = "Het beperken van de kans op incidenten die kunnen leiden tot lichamelijk letsel aan werknemers".
Gezondheid = "Het tegengaan van de kans op lichamelijke en geestelijke kwalen (ziekte) bij werknemers, tengevolge van de arbeidssituatie, zowel op korte als op lange termijn". Zowel fysieke omstandigheden (lawaai, gevaarlijke stoffen) als niet-fysieke arbeidsomstandigheden (werkdruk, stijl van leidinggeven) kunnen leiden tot ziekte!
Welzijn ="de niet-fysieke aspecten, gericht op het verhogen van arbeidstevredenheid en arbeidsmotivatie".

Veiligheid, gezondheid en welzijn hebben vaak alles met elkaar te maken: lawaai is ongezond (je wordt er doof van), maar ook onveilig (je hoort de waarschuwing van je collega niet), en slecht voor het welzijn (het belemmert contact, je werkt geïsoleerd, je raakt geïrriteerd). Vaak zijn de begrippen niet goed van elkaar te scheiden. Bovendien is er ook vaak een - wat lossere - relatie met milieuproblemen: lawaai valt ook onder het milieuvergunningenstelsel (vanwege de hinder voor omwonenden).

(naar boven)

ARBO-wet

Arbo wordt ook wel gebruikt in relatie tot de wet Arbo waarin de belangrijkste aanwijzingen en verplichtingen voor werkgevers en werknemers zijn vastgelegd. In aanvulling op de wet Arbo zijn er op brancheniveau specifieke en/of aanvullende afspraken gemaakt in het Arboconvenant.

In Nederland moeten alle bedrijven die personeel in dienst hebben voldoen aan de Arbowet. Dit geldt ook voor scholen, verenigingen en stichtingen.

Doel van de Arbowet is het bevorderen van goede arbeidsomstandigheden en het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid. Dit is in het belang van zowel werkgever als werknemer.

De arbowetgeving is een stelsel van regels en bepalingen, dat naast de eigenlijke Arbowet bestaat uit een Algemene Maatregel van Bestuur (het Arbobesluit) en een Ministeriële Regeling (de Arboregeling).
Deze drie hebben alle kracht van wet: men is verplicht ze na te leven.

Daarnaast zijn er arbo-beleidsregels: een reeks artikelen die aangeven op welke wijze de arbowet het best kan worden uitgevoerd.
De Arbeidsinspectie hanteert deze beleidsregels als 'maat' bij het handhaven van de arbowet.

Steeds vaker wordt in arbo-regels verwezen naar NEN-normen. Daar waar dit gebeurt, moet de werkgever zich ook aan die normen houden.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft samen met Sdu-uitgevers de zogenaamde 'Arbo Informatiebladen' (afgekort AI-bladenen) uit, met meer tekst en uitleg over een reeks belangrijke onderwerpen die in de arbowet zijn geregeld.

Wat regelt de arbowet?

De Arbowet stelt o.a. de volgende zaken:

Het werk moet zo georganiseerd zijn dat de veiligheid en de gezondheid niet in gevaar komt.
Werkplekken moeten aangepast zijn aan de mogelijkheden van de mensen die er werken.
Het werktempo moet door de werknemer beïnvloed kunnen worden. Als die niet mogelijk is moeten er voldoende pauzes en afwisselingen zijn.
In onveilige situaties moet de werkgever voor voldoende veiligheidsmaatregelen zorgen.
De werkgever is verantwoordelijk voor bescherming tegen agressie, geweld, pesterijen en seksuele intimidatie.

Dit soort zaken komt aan de orde in de afspraken die per bedrijf opgesteld moeten worden. Dit heet het Arbobeleid. Een goed hulpmiddel hiervoor is de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) . Het maken van een RI&E is verplicht en het helpt de werkgever inzicht te krijgen in de risico's die er zijn in jouw bedrijf of school en wat je daaraan kunt doen.

Vanuit de arbowet heeft een bedrijf de volgende plichten:

Verplicht contract met arbodienst
Het voeren van een ziekteverzuim en reintegratiebeleid
Het melden van ernstige bedrijfsongevallen aan de Arbeidsinspectie
Het organiseren van bedrijfshulpverlening
Het laten uitvoeren van een Periodiek Arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO)
Het verstrekken van voorlichting en onderricht aan werknemers

De werkgever (de school) is verantwoordelijk voor de maatregelen, de werknemers moeten meehelpen bij het uitvoeren ervan.

RIE

Een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een lijst met alle risico’s in een bedrijf. Het bevat ook een plan voor het oplossen van die risico’s. De RI&E is verplicht voor werkgevers met personeel.

Als een werkgever de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uitvoert, kijkt hij naar de risico's die de werknemers lopen.

Hij let daarbij onder andere op de volgende punten:

Zijn er gevaarlijke of kankerverwekkende stoffen zoals asbest binnen het bedrijf;
Hoe groot is de fysieke belasting van de werknemers?
Hoeveel beeldschermwerk doen de werknemers?
Is er niet te veel lawaai?
Hebben de werknemers de geschikte arbeidsmiddelen?
Welke persoonlijke bescherming is er nodig?

Veiligheid

Een belangrijk onderdeel van de arbo is veiligheid.

De werkgever is verplicht te zorgen voor de veiligheid van de medewerkers. Gevaren en risico’s moeten zoveel mogelijk worden voorkomen of beperkt.

De werkgever moet speciaal beleid voeren om je te beschermen tegen seksuele intimidatie, agressie en geweld. Met agressie en geweld wordt in de wet bedoeld: voorvallen waarbij een werknemer psychisch of fysiek wordt lastig gevallen, bedreigd of aangevallen.

Door het realiseren van goede en veilige arbeidsomstandigheden worden arbeidsrisico’s en daaruit voortkomende gevolgen tegen gegaan. De primaire verantwoordelijkheid voor goede arbeidsomstandigheden ligt bij de werkgevers en de werknemers. Werkgevers voeren vooral op basis van een risicoanalyse preventieve maatregelen of interventies uit. Dit zijn bijvoorbeeld technische maatregelen, persoonlijke beschermingsmiddelen, voorlichting of training. Werknemers dienen zich te houden aan de verplichtingen van de werkgever.De primaire verantwoordelijkheid voor goede arbeidsomstandigheden ligt bij de werkgevers en de werknemers.

Werkgevers voeren vooral op basis van een risicoanalyse preventieve maatregelen of interventies uit. Dit zijn bijvoorbeeld technische maatregelen, persoonlijke beschermingsmiddelen, voorlichting of training.

Werknemers (en studenten) dienen zich te houden aan de verplichtingen van de werkgever.

Je veiligheid is afhankelijk van veel aspecten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:

Brandveiligheid
Vluchtwegen
Verlichting
Klimaatbeheersing
Lichamelijke belasting
Inrichting werkplek
Agressiviteit

Gezondheid

Inleiding

Een belangrijk onderdeel van de arbo-wetgeving gaat over gezondheid.

Wanneer een medewerker ziek wordt, of dat nu komt door het werk of door privé-omstandigheden, dan gelden er voor zowel de werkgever als de werknemer verplichtingen.

Verzuimen door ziekte, overkomt iedereen. Soms leidt verzuim echter tot onnodige uitval. Werkgever en werknemer zijn samen verantwoordelijk dat dit niet gebeurt. Zij moeten langdurig verzuim of zelfs arbeidsongeschiktheid, zien te voorkomen. Stilzitten en niets doen mag er niet meer toe leiden dat ziekte via langdurig verzuim vrijwel automatisch overgaat in een verblijf in de WAO.

Regels rond ziekmeldingen:

Je bent verplicht je ziek te melden bij de werkgever (ook op je stage).
De werkgever moet dit uiterlijk op de vierde ziektedag doorgeven aan de arbodienstverlener. De ziektewet geldt ook voor zwangere werknemers of voor werknemers die ziek zijn na een orgaandonatie. Een zwangere werkneemster wordt aangemeld aan het UWV.
De werkgever moet binnen vijf dagen een ziekmelding doorgeven aan de arbodienst;
In de zesde week moet de arbodienst een probleemanalyse maken;
Twee weken later, in de achtste week, moet de werkgever, in overleg met de werknemer, een plan van aanpak maken;
Er komt een case-manager. Samen met de arbodienst evalueren de betrokkenen minstens elke zes weken de voortgang. Ook stellen ze zo nodig het plan voor de reïntegratie bij;
Na een jaar volgt een “opschudmoment”: alle betrokkenen moeten hun plannen en analyses nog eens nalopen om te kijken of het beter kan;
Na twee jaar beoordeelt het UWV of de reïntegratie afdoende is geweest. Daarna volgt de WAO-keuring van de werknemer;
Is er een meningsverschil over de aanpak, dan kan een deskundige van het UWV een oordeel geven.
De werknemer moet zich aantoonbaar inspannen voor zijn medisch herstel en voor het hervatten van het werk. De werknemer moet ook melding maken als een arbeidsconflict aan de basis ligt van het verzuim.
De werknemer is ook verplicht passend werk te aanvaarden. Weigering kan tot stopzetting van het loon leiden en zelfs tot ontslag.

RSI

Een van de meest voorkomende klachten bij mensen die veel met de computer werken is RSI.

Repetitive Strain Injury (RSI) is een verzamelnaam voor verschillende klachten in de nek, schouders, armen, polsen en handen als gevolg van chronische overbelasting. RSI ontstaat vaak door herhalende bewegingen met handen of armen, of door een statische werkhouding.

Deze herhaalde inspanning is echter maar één van de factoren die RSI kan veroorzaken.
Medici hebben daarom een nieuwe naam voor dezelfde aandoening gekozen: ABBE (Aandoening Bewegingsapparaat Bovenste Extremiteit). Deze beschrijving betekent ‘klachten aan het bewegingsapparaat (spieren en pezen in je lichaam) in de bovenste extremiteit (nek en/of armen)’.
ABBE-klachten lopen heel erg uiteen van bijvoorbeeld tintelingen, pijn en een verdoofd gevoel tot kramp of een moe/zwaar gevoel. Ze kunnen zich op wisselende plaatsen voordoen: dan weer in de pols, dan weer in schouder, arm of elleboog.

De werkgever moet ervoor zorgen dat je zo min mogelijk risico loopt op RSI. Hij spoort daarom de risico's binnen de bedrijf op via een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). En maakt plannen om de arbeidsomstandigheden voor de werknemers te verbeteren.

RSI kan meer oorzaken tegelijk hebben. Het kan bijvoorbeeld door een verkeerde zithouding én veelvuldig gebruik van de muis komen. De werkgever dient dan ook bij de RI&E niet alleen naar de werkplek te kijken.

Maar je hebt zelf ook een verantwoordelijkheid. Zorg ervoor dat je voldoende pauzes houdt en afwisseling in de werk aanbrengt..

Je kunt beginnende RSI-klachten verhelpen en voorkomen dat de klachten verergeren:

Meer bewegen, ook tussendoor
Meer afwisseling van taken
Minder werkdruk
Aanpassingen van de werkplek
Werken aan betere houding

Het belangrijk is om zelf te letten op een goede algemene conditie. Neem je wel voldoende rust, zorgt je voor voldoende beweging en gezonde voeding?

Let ook op de eigen werkhouding. Perfectionistische mensen, die zich vreselijk verantwoordelijk voelen voor het werk, zijn extra gevoelig voor het ontwikkelen van RSI-klachten.

Werkdruk

Een ander gezondheidrisico in het vak is werkdruk.

Werkdruk, stress, overbelasting. Woorden die ogenschijnlijk hetzelfde betekenen. Toch is de druk van het werk iets anders dan stress of overbelasting.
Werkdruk ontstaat wanneer er aanhoudend onvoldoende tijd is om het werk te doen, of wanneer er teveel werk is in de tijd die er voor beschikbaar is.

De werkgever is verplicht een Risico-inventarisatie en evaluatie uit te voeren. Structurele werkdruk kan leiden tot overspanning en burn out. Werkdruk kan dus een risicofactor zijn.

De werkgever is verantwoordelijk voor een goede verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden, waarbij hij rekening houdt met de bekwaamheden van de werknemers.

Je kunt zelf te hoge werkdruk proberen te voorkomen. Door:

voldoende pauzes
goede planning
duidelijke taakstelling
goede werkmethode (time planning).

Tips om werkdruk te beperken op het werk:

Vakantieplanning. Als veel werknemers tegelijk vakantie opnemen, dan ontstaat er een hoge werkdruk. Plan vakanties in overleg en stem ze af.
Organiseer vergaderingen goed. Effectief en efficiënt vergaderen voorkomt het opstapelen van werk dat tijdens vergaderingen blijft liggen;
Goed inwerken. Als een nieuwe collega een goede start maakt, dan werpt dat later vruchten af. Ondersteun een nieuwe of tijdelijke collega bij het inwerken.
Beperk overwerk. Als er voortdurend overwerk is, dan is er waarschijnlijk een structureel probleem zoals onderbezetting, verkeerde afstemming of inefficiënte procedures.
Zoek het echte probleem. Als je het gevoel hebt telkens achter de feiten aan te lopen, hoeveel je ook overwerkt, dan is er een structureel probleem. Het heeft meer zin om dat op te lossen;
- Durf ‘neen’ te zeggen;
- Neem niet teveel hooi op vork met extra taken buiten de gewone werk om;
- Doe geen werk dat boven de kunnen ligt;
- Mochten er privéproblemen zijn die tijdelijk de druk op het werk extra hoog maken, bespreek dit dan met de leidinggevende.

Tips om om werkdruk te beperken op school

Maak een goede planning! Een planning zorgt voor overzicht en je kunt zaken afvinken.
Bespreek tijdig met je studiebegeleider wanneer je het gevoel hebt dat je het niet bij kan benen.
Zorg voor voldoende pauzes. Wanneer je de eerste pauzes doorwerkt, heb je te vroeg op de dag geen energie meer
Zorg voor een goede afwisseling van het werk (trainingen en projecten, werken achter de computer en ander werk)
Begin op tijd en wacht niet tot je een nacht door moet werken om een deadline te halen.

Welzijn

De laatste sleutelwoord van de arbo-wetgeving is welzijn.

Welzijn heeft te maken met je lekker voelen op je werkplek. Wanneer je tevreden bent met je werk, ben je gemotiveerd en kun je meer aan.

De motivatie van de werknemers is van directie invloed op de geleverde prestaties en het rendement van een onderneming. Een lage arbeidsmotivatie resulteert in onvrede op het werk.

Deze onvrede uit zich in:

Veel personeelsverloop
Lage productiviteit
Hoog ziekteverzuim
Slechte arbeidsmotivatie
Laag rendement

Bij welzijn spelen arbeidsmotivatie en arbeidssatisfactie mee.

Arbeidsmotivatie: het geheel van factoren die de werknemer bewegen tot het al dan niet leveren van de arbeidsprestatie, die van hem in de arbeidssituatie wordt verwacht.
Arbeidssatisfactie: de voldoening die een werknemer van zijn werk heeft. Deze voldoening kan een combinatie zijn van geld verdienen, sociaal prestige, eigenwaarde, gevoel maatschappelijk nuttig te zijn, het opdoen van sociale contacten of de mogelijkheid om zichzelf te ontplooien.

Dit alles geldt ook voor de studie. Je prestaties worden beinvloed door:

je prettig voelen in de klas
de juiste keuze van de studie
uitdagende opdrachten
interessante trainingen
motivatie voor het beroep
motivatie om je te ontwikkelen
de waardering voor het geleverde werk
het klimaat in de klas

Opdrachten

Opdrachten inleiding ARBO

Bekijk de websites en beantwoord de volgende vragen:

Wat is het verschil tussen de arbo-wet, de arboregeling en het arbobesluit?
Welke plichten heb je als werknemer in het kader van de arbowetgeving?
De arbowet gaat over veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu. Noem van alle 4 de aspecten voorbeelden die je welzijn kunnen bedreigen. Met andere woorden: waar je rekening mee moet houden op je toekomstige werkplek.

Opdrachten veiligheid

Bekijk deze brochure over veiligheid in het onderwijs en maak de volgende opdrachten.

Geldt de arbo-wet ook voor je werkplek op school?
Met welke veiligheidsaspecten heb je op school te maken, op welke manier? Kijk hierbij naar de lijst op de vorige pagina.
Aan welke veiligheidseisen voldoet je werkplek op school?
Aan welke veiligheidseisen voldoet je werkplek op school niet?

Opdrachten gezondheid

Lees dit document en beantwoord de volgende vragen:

Aan welke arbo-eisen voldoet je werkplek op school wel?
Aan welke arbo-eisen voldoet je werkplek op school niet?
Aan welke arbo-eisen voldoet je werkplek thuis niet?
Aan welke arbo-eisen voldoet je werkplek thuis wel?
Heb je zelf last van RSI-klachten?
Wat kun je zelf doen aan RSI-klachten?
Zoek op Internet oefeningen en hulpmiddelen die je kunt gebruiken bij het voorkomen van RSI.
Wanneer heb je last van werkdruk?
Wat zijn de externe factoren die de werkdruk veroorzaken?
Wat zijn de interne factoren die deze werkdruk veroorzaken?
Wat kun je zelf doen om deze werkdruk te voorkomen?

Opdrachten welzijn

Beschrijf welke aspecten van welzijn jouw studieresultaten negatief beïnvloeden.
Beschrijf welke aspecten van welzijn jouw studieresultaten positief beïnvloeden.